Wyobraź sobie efektywną naukę przed ważnym egzaminem. Pewnie widzisz osobę pochylającą się nad książką, notatkami lub poszukującą odpowiedzi na komputerze. Czy uznałbyś jednak za efektywną naukę to, gdyby osoba ta zrobiła przerwę, zawiesiła wzrok w dali albo poszła zrobić sobie herbatę? Niespodzianka — to jest jeden z kluczy do efektywnej nauki.

Tryb skupiony (focused mode)

Gdy się skupiamy, kierujemy nasz umysł na konkretne zadanie. Dzięki temu możemy w szybszym czasie operować na większej liczbie elementów z nim związanych, a dzięki temu rozwiązać złożone problemy. Jest to bardzo istotne w większości zawodów. Z drugiej jednak strony, ten stan ma pewne słabości:

• zabija kreatywność — im bardziej się skupiamy, tym mniej kreatywni jesteśmy,
• nie porządkuje naszej wiedzy, ponieważ nie odnosi nowo pozyskanych informacji do tego, co już wiemy,
• może być utrzymany tylko przez określony czas, po czym potrzebujemy przerwy.

Gdy się uczymy lub pracujemy bardzo ważne jest, aby osiągać skupienie. Gdy wykonujemy wymagające zadania, powinien być to nasz podstawowy stan. Jest jednak też drugi istotny stan, w który powinniśmy wchodzić od czasu do czasu - to tryb rozproszony.

Tryb rozproszony (diffused mode)

Gdy jesteśmy w trybie rozproszonym (diffused mode), nie skupiamy się na niczym konkretnym, a zamiast tego pozwalamy naszym myślom krążyć. To jest ważny czas, ponieważ wtedy przetwarzamy nową wiedzę i wyzwania w odniesieniu do tego, co już wcześniej wiedzieliśmy (zobacz Deep Work). W rezultacie:

• pojawiają się kreatywne rozwiązania — kreatywność wymaga przestrzeni, sięgania naszymi myślami szeroko, wykorzystania naszej wiedzy i doświadczeń z zupełnie innych obszarów,
• nasza wiedza i myśli się porządkują — to wtedy wiedza nabiera dla nas głębszego sensu i staje się jasna, dzięki czemu możemy ją lepiej zapamiętać i w przyszłości wykorzystać,
• oczyszczamy naszą głowę i przygotowujemy się na następną sesję skupienia.

Należy używać stanu skupionego i rozproszonego naprzemiennie

Aby było jasne: tryb skupiony powinien być podstawowym stanem przy nauce i wymagających zadaniach, a im większe skupienie, tym lepiej. Powinieneś jednak pamiętać o stanie rozproszonym, najlepiej w postaci efektywnych przerw raz na jakiś czas — gdy jesteś zmęczony lub czujesz, że potrzebujesz przetworzyć nową wiedzę. Dobrze jest robić 5-15 minutowe przerwy co 25-45 minut. Co kilka godzin rób też dłuższą przerwę. Pamiętaj, że ładują one twoje baterie i pozwalają Ci potem osiągnąć lepsze skupienie.

Rób efektywne przerwy

Efektywne przerwy to takie, w których twój umysł może odpocząć, a ty nie starasz się myśleć o pracy ani o niczym innym. Oznacza to również, że powinny być one:

• bez mediów społecznościowych,
• bez newsów,
• bez emaili,
• bez gier,
• bez filmów,
• bez podcastów,
• itd.

Każde z wymienionych źródeł treści skupiłoby twoją uwagę na innym temacie, który prawdopodobnie wymagałby przetworzenia. Kilka dobrych pomysłów na spędzenie przerwy:

• zrobienie herbaty lub kawy,
• pójście na spacer,
• odprężenie się,
• krótkie rozciąganie,
• medytacja.

Technika Pomodoro

Jedną ze znanych technik pomagających efektywnie wykorzystywać stan skupiony i rozproszony jest Pomodoro. Reguły są proste:

1. Postanawiasz, nad czym chcesz pracować.
2. Ustawiasz czasomierz na 25-45 minut i w tym czasie skupiasz się wyłącznie na tym zadaniu (stan skupiony). Ignoruj wszelkie rozpraszacze, a jak wpadnie ci jakiś ciekawy pomysł, to go zanotuj i wróć do zadania, nad którym miałeś pracować.
3. Po ustalonym czasie ustaw ponownie timer na 10-15 minut - to jest twoja przerwa. Spędź ją efektywnie — zrelaksuj się, nie myśl o pracy.
4. Wróć do kroku 1. Po czterech pomodoro zrób dłuższą przerwę (15 – 30 minut).

Pomodoro pomaga wydajnie wykorzystywać czas pracy oraz czas przerw. Możesz śledzić ile pomodoro udało Ci się zrobić dziennie, jak również odpowiednio je wydłużać lub skracać. Spraw, by jak najlepiej ci ta technika służyła.

Praktyka

Technika Pomodoro wymaga samodyscypliny, ale jest niesamowicie potężna, choć również niekonieczna. Warto jednak dbać o skupienie w czasie pracy i pamiętać o efektywnych przerwach. Jeśli musisz rozwiązać problem pamiętaj, że czasem spacer może bardziej pomóc, niż godziny głowienia się. Używaj siły zarówno trybu rozproszonego, jak i skupionego.

Do przeczytania następnie

• Kurs Learning How to Learn prowadzony przez dr. Barbarę Oakley i dr. Terrence Sejnowski oraz A Mind For Numbers autorstwa Barbary Oakley - dokładnie definiuje obydwa tryby, pokazuje ich silne i słabe strony, a także potrzebę naprzemiennego ich stosowania, opisuje również technikę Pomodoro
• Drive autorstwa Daniel H. Pink - książka skupia się na motywacji oraz odpowiednim nastawieniu do nauki i pracy, ale pokazuje również problemy nadmiernego skupienia, zarówno na poziomie personalnym, jak i biznesowym.
• Thinking, Fast and Slow autorstwa Daniela Kahnemana - tytułowe szybkie i wolne myślenie powiązane są silnie z prezentowanymi trybami. W trybie rozproszonym budujemy heurystyki służące potem jako system szybki. W trybie rozproszonym dominuje tytułowe myślenie wolne.